เทคนิคและเครื่องมือในการเพิ่มผลผลิต: GMP คืออะไร

GMP (Good Manufacturing Practice) คืออะไร

GMP (Good Manufacturing Practice) คือ หลักเกณฑ์และวิธีการที่ดีในการผลิตอาหาร จัดทำขึ้นโดยหน่วยงานมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ หรือ CODEX GMP ซึ่งเป็นเกณฑ์หรือข้อกำหนดพื้นฐานที่จำเป็นในการผลิตและควบคุม เพื่อให้ผู้ผลิตปฏิบัติตามและทำให้สามารถผลิตอาหารได้อย่างปลอดภัย โดยเน้นการป้องกันและขจัดความเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดอันตรายหรือไม่ความปลอดภัยต่อผู้บริโภค มีหลักการเนื้อหาครอบคลุม 7 ประการ ดังนี้

หลักการของระบบ GMP

1.สถานที่ตั้งและอาคารผลิต

2.เครื่องมือเครื่องจักรและอุปกรณ์การผลิต

3.การควบคุมกระบวน การผลิต

4.ระบบการจัดการหลังจากที่พบว่าสินค้า ไม่ได้มาตรฐาน

5.การสุขาภิบาล

6.การบำรุงรักษาและการทำความสะอาด

7.บุคลากรและสุขลักษณะผู้ปฏิบัติงาน

ข้อดีเด่นของมาตรฐาน GMP คือ

มาตรฐาน GMP เน้นความปลอดภัยในแต่ละตัวของผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นระบบประกันคุณภาพที่มีการปฏิบัติและพิสูจน์จากนักวิชาการทั่วโลก เป็นที่น่าเชื่อถือและยอมรับจากผู้บริโภค ดังนั้นเมื่อปฏิบัติตามแนวทางที่กำหนดก็จะได้อาหารที่มีคุณภาพและปลอดภัยมากที่สุด โดยกระบวนการทำงานมีการตรวจสอบในทุกๆ ขั้นตอนการผลิตอาหารสัตว์ ตั้งแต่กระบวนการรับวัตถุดิบจนถึงจัดส่งถึงมือลูกค้า ดังแสดงในภาพที่ 1

QC วัตถุดิบ QC ระหว่างการผลิต QC อาหารสำเร็จรูป

ภาพที่ 1 กระบวนการตรวจสอบคุณภาพวัตถุดิบก่อนและหลังผลิตอาหารสัตว์

GMP ยังเป็นระบบประกันคุณภาพขั้นพื้นฐานก่อนที่จะพัฒนาไปสู่ระบบประกันคุณภาพอื่นๆ ต่อไป เช่น การวิเคราะห์อันตรายและจุดวิกฤตที่ต้องควบคุมในการผลิตอาหารสัตว์ หรือ HACCP (Hazards Analysis and Critical Control Points) ซึ่งระบบเหล่านี้เป็นระบบมาตรฐานที่จำเป็นในการผลิตอาหารสัตว์ เป็นระบบที่ได้รับการส่งเสริม และสามารถขอการรับรองระบบโดย กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยปัจจุบันพบว่าโรงงานอาหารสัตว์และกลุ่มวัตถุดิบอาหารสัตว์ที่ได้รับการรับรองระบบโดยกรมปศุสัตว์ 145 โรงงาน ที่ได้รับมาตราฐาน GMP และ 55 โรงงานที่ได้รับมาตราฐาน HACCP

ทำไมต้องทำมาตรฐาน GMP ?

มาตรฐาน GMP มีวัตถุประสงค์เพื่อควบคุม อันตราย ทั้ง 3 ประเภท คือ

1. อันตรายทางด้านกายภาพ ได้แก่ เศษไม้ เศษแก้ว เศษโลหะต่างๆ และวัสดุอื่นๆ

2. อันตรายทางด้านเคมี ได้แก่ สารฆ่าแมลง น้ำยาทำความสะอาด สารเคมีฆ่าเชื้อ น้ำมันหล่อลื่น รวมทั้งสารพิษที่เกิดขึ้น เนื่องจากวัตถุดิบมีการเก็บรักษาที่ไม่ดี เช่น Aflatoxin ในกากถั่วเหลือง ข้าวโพด เป็นต้น สำหรับประเทศไทยได้ให้ความสำคัญกับปัญหาสารพิษจากเชื้อราในอาหารและอาหารสัตว์เป็นอย่างมาก จึงได้กำหนดมีการกำหนดเกณฑ์มาตรฐานตามพรบ.ควบคุมคุณภาพอาหารสัตว์ ปี 2525 ว่าด้วยมาตรฐานสารพิษจากเชื้อราชนิด Aflatoxins ในอาหารสัตว์

3. อันตรายทางด้านจุลินทรีย์ ได้แก่ แบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา ส่งผลให้อาหารสัตว์เสื่อมคุณภาพ